واکنش برخی خصوصیات زراعی باقلا (Vicia faba L.) به کودهای زیستی در شرایط تنش کم‌آبی

چکیدهسابقه و هدف: ایران عمدتا در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار گرفته است، که در آن در کمبود آب یک مشکل عمده در تولید محصولات زراعی به شمار می‌رود. در چنین مناطقی که کمبود آب فاکتور اصلی محدود کننده برای زراعت محسوب می‌شود. کشاورزان این مناطق اغلب علاقمند به کشت محصولاتی هستند که قادر به انطباق با شرایط خشکسالی باشند. کودهای زیستی در کشاورزی پایدار به عنوان یک جایگزین برای کود‌های شیمیایی معرفی شده اند. این کودها متشکل از باکتریها یا قارچهای مفیدی هستند که از طریق روشهایی مانند تثبیت نیتروژن، انحلال فسفات و رهاسازی یون پتاسیم قادر به بالابردن حاصلخیزی خاک، افزایش رشد گیاه و عملکرد محصول هستند، لذا هدف از این مطالعه، بررسی استفاده از کودهای زیستی در تنش خشکی بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی و زراعی باقلا در مزرعه بود. مواد و روش‌ها: این آزمایش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف آبیارﻯ و کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد باقلا به صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایة بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه‌‌ای واقع در استان آذربایجان غربی - شهرستان نقده در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمار آبیارﻯ در سه سطح (آبیاری بعد از 50 (شاهد)، 100 (تنش متوسط) و ١5٠ میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش شدید)) در کرت‌هاﻯ اصلی و کودهای زیستی در چهار سطح (ازتوباکتر، فسفر بارور-2، ترکیب ازتوباکتر + فسفر بارور-2 و عدم مصرف کود زیستی) در کرت‌هاﻯ فرعی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تیمارها اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد زیستی و عملکرد دانه داشتند، اما اثر متقابل سطوح آبیارﻯ و کودهای زیستی بر هیچکدام از صفت‌های مورد مطالعه معنی‌دار نبود. در مقایسة تنش شدید (کمترین میزان عملکرد و اجزای عملکرد)، با شرایط بدون تنش، ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد زیستی و عملکرد دانه به ترتیب 90/21، 83/39، 83/28، 15/26، 33 و 38 درصد کاهش یافت. کاربرد تلفیقی ازتوباکتر + فسفر بارور-2 نسبت به تیمارهای مصرف جداگانه بیشترین تأثیر را در افزایش صفات مطالعه‌شده داشتند. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی از نتیجه این آزمایش چنین می‌توان استنباط کرد که تیمارهای تلقیح با کودهای زیستی نتوانست اثرات نامطلوب تنش خشکی را کاهش دهد و بر عملکرد اثر افزایشی چشمگیری داشته باشد. لذا، برای حصول عملکرد مطلوب در مناطق خشک و نیمه خشک، آبیاری در تمامی مراحل رشد گیاه باقلا توصیه می‌شود.واژه‌های کلیدی: اجزای عملکرد، ازتوباکتر، عملکرد، فسفر بارور-2، کشاورزی پایدار